گنبد خشتی یادمان معماری در بافت سنتی مشهد
تاریخ انتشار: ۱۲ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۵۱۶۷۲۴
رجبعلی لباف خانیکی باستان‌شناس خراسانی گفت: تقریبا در تمام مدت سلطنت شاهرخ تیموری خراسان از رونق و آبادانی نسبی برخوردار بوده و در برخی شهر‌های خراسان مانند مشهد، خرگرد، تربت جام و تایباد بنا‌های باشکوه و مجللی به همت آن بزرگان ساخته شده است.
او افزود: شهر مشهد گویا از این موهبات بیشتر برخوردار شده و دلایل عمده آن در درجه اول وجود حرم مطهر امام رضا (ع) و دیگر حضور و حمایت سادات مشهد به ویژه روسای آنها یا نقیبان در جایگاه حاکمان واقعی مشهد بوده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
باستان‌شناس خراسانی ادامه داد: یکی از نقبای پرنفوذ و محترم سادات موسوی مشهد در آن دوران «امیر سلطان غیاث‌الدین» بود. او در سال ۸۳۲ هجری قمری در مشهد وفات یافت و در فاصله حدود ۵۰۰ متری شمال حرم مطهر به خاک سپرده و ظاهرا در همان زمان بنایی بر فراز مزارش ساخته شد که بعد‌ها به «گنبد خشتی» معروف شده است.
خانیکی بیان کرد: گنبد خشتی که احتمالا نام خود را از ساختارآجری گنبد اولیه آن گرفته، بنایی با نمای چهار ضلعی در بیرون و چلیپایی (صلیبی شکل) در درون و گنبدی ۲ پوش به ارتفاع ۱۴/۹ متر بر فراز ساقه‌ای بلند و آجری است.
او تصریح کرد: ظاهرا تغییر و تحولات فراوانی که در این بنا صورت گرفته چهره اولیه و واقعی آن را دگرگون کرده است. در این رابطه برنارد اوکین، ایران‌شناس ایرلندی، گفته: ظاهر اصلی بنا را به دشواری می‌توان تعیین کرد، چون در این ساختمان مرمت‌های بی‌شماری در دوره‌های گوناگون صورت گرفته است.
باستان‌شناس خراسانی تاکید کرد: تا دهه‌های اخیر بدنه بنا منظر منظم و مطلوبی نداشت و ساقه گنبد با کاشی‌های سفید، آبی، سیاه و کتیبه‌ای درشت خط بر حاشیه بالایی ساقه نقش بسته بود که از اصالت و زیبایی چندانی درخور بنا برخوردار نبود. اخیرا، اما تزئینات کاشی جمع‌آوری شده و بدنه‌های خارجی بنا با آجر نماسازی شده است.
خانیکی اظهار کرد: نمای بیرونی این بنا که در حال حاضر به «امام‌زاده محمد» معروف است، یک فضای مکعب شکل آجری با درگاهی‌ها و طاق‌نما‌هایی بر بدنه با گنبدی آجری به چشم می‌آید که بر فراز ساقه‌ای استوانه‌ای استقرار یافته و درگاهی‌هایی جهت روشن کردن فضای داخلی بنا بر ساقه استوانه‌ای تعبیه شده است. فضای چلیپایی داخلی دارای چهار ایوان بوده و با گوشوار‌هایی حد فاصل ایوان‌ها با ترکیب موزون قاب‌ها و مقرنس‌ها به زیبایی آراسته شده است.
او افزود: مقرنس‌ها از گوشه‌ها آغاز شده و لچکی‌های طرفین طاق‌ها و تمام زیر گنبد را پر کرده‌اند و در مرکز پوشش گنبدی بنا به گونه‌ای جمع شده‌اند که تشکیل یک دایره مقعر یا شمسه داده‌اند. سطوح پر و خالی و سایه روشنی که بر اثر تابش نور از نورگیر‌های ساقه گنبد ایجاد شده، منظره بدیع و زیبایی را موجب شده است.
باستان‌شناس خراسانی ادامه داد: در جریان مرمت‌های سال ۱۳۵۶ خورشیدی یک سردابه در زیر کف ظاهر شد که آن نیز نقشه صلیبی شکل داشته و در قسمت مرکزی آن ستون باریکی استوار شده است تا پایه طاق‌ها و طویزه‌های پوشش سردابه را نگاه دارد. تزئینات بنا علاوه بر مقرنس‌ها و ترنج‌های گچی طرح‌های اسلیمی‌ها و کتیبه‌هایی بر ازاره‌ها را نیز شامل می‌شود.
خانیکی بیان کرد: گنبد خشتی در تاریخ پنجم اردیبهشت سال ۱۳۵۶ به شماره ۶۱۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. باشگاه خبرنگاران جوان خراسان رضوی مشهد
منبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: بنای تاریخی گنبد خشتی میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری گنبد خشتی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۵۱۶۷۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تجلیل از دانش آموز وظیفه شناس کوچصفهانی
رقیه برقی، دانش آموز پایه چهارم کوچصفهانی در مسیر برگشت از مدرسه، قطعه‌ای طلا به ارزش ۶۰ میلیون تومان پیدا کرده و آن را به صاحبش برگرداند.
در مراسمی در دبستان دخترانه ابوالمعالی کوچصفهان رشت از این دانش آموز وظیفه شناس به پاس درستکاری و امانتداریش تقدیر شد.
مجتبی صادق پور، رئیس آموزش و پرورش کوچصفهان در این مراسم گفت: این دانش آموز با اخلاق حسنه گامی مهم در اجرای سند تحول بنیادی آموزش و پرورش برداشته و با امانتداری و ترویج فرهنگ اخلاق اسلامی دیگر دانش آموزان را با این فرهنگ مهم بیشتر آشنا کرد.
رقیه برقی، دانش آموز درستکار کوچصفهانی هم در این مراسم با بیان اینکه اموال پیدا شده باید به صاحب اصلیش برگردانده شود، گفت: والدین من به ویژه مادرم به من آموخته اند امانتدار خوبی برای مردم و همسالان خود باشم.
ورود دادستان کلاله به موضوع مفقودی «یسنا»